Không năng động, sáng tạo, sẽ mãi là người làm thuê!

Những khó khăn, vướng mắc của TPHCM hiện nay sẽ được giải quyết nếu các chính sách đưa ra thực sự phải nhằm phát huy sự sáng tạo của người dân thành phố. Ảnh minh họa

Ưu tiên lĩnh vực có giá trị gia tăng và công nghệ cao

Hội thảo đã thu hút rất nhiều kiến giải, đề xuất mới mẻ, không chỉ từ các ban, ngành của TPHCM mà còn từ đông đảo các nhà khoa học, nhà nghiên cứu văn hóa, lịch sử, chính trị, giới chuyên gia kinh tế, công nghệ…

Trong số đó, có rất nhiều tâm huyết đề cập đến chính sách và nguồn đầu tư cho lực lượng khởi nghiệp (startups), đặc biệt là doanh nghiệp thuộc lĩnh vực dịch vụ công nghệ - một trong những thế mạnh của TPHCM so với các vùng kinh tế khác trên cả nước.

Theo Giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư TPHCM Sử Ngọc Anh, để TPHCM phát triển mạnh mẽ hơn nữa thì tăng cường thêm nguồn lực là yếu tố cực kỳ quan trọng. Không chỉ kiến nghị đa dạng hóa nguồn huy động vốn cho phát triển kinh tế xã hội, ưu tiên vốn ngân sách cho các dự án có tính lan tỏa liên quan tới phát triển đô thị, nhà quản lý này còn tin rằng đã tới lúc cần phát triển thêm các giải pháp huy động nguồn lực xã hội hóa. Theo đó, sẽ không còn đơn giản “đổi đất lấy hạ tầng” mà TPHCM đang cần những cơ chế sáng tạo, để nhà nước có thể định giá thuê sản phẩm, dịch vụ từ khu vực tư nhân. Trong đó có những hạng mục mà chính quyền “làm không xuể” như chống ngập, xây dựng cầu - đường, xử lý nước thải - rác thải… “Cần đấu thầu công khai rộng rãi để có những nhà đầu tư tiềm năng nhất, công nghệ tốt nhất với chi phí hợp lý nhất”, ông Sử Ngọc Anh nêu tiêu chí cụ thể.

PGS. TS Dương Anh Đức, Giám đốc Sở Thông tin Truyền thông TPHCM thì đề nghị cần đẩy mạnh tinh thần đổi mới sáng tạo hơn nữa, không chỉ ở các cơ quan, doanh nghiệp, tổ chức mà thậm chí phải đến cả những công dân ở lứa tuổi mầm non. Nhà quản lý này còn kỳ vọng về một ngày mai của TPHCM - khi mà các giá trị sáng tạo được cổ động rộng rãi, được triệt để và nhanh chóng đưa vào ứng dụng; “Ai làm lợi cho thành phố thì phải được trân trọng, được tưởng thưởng xứng đáng. Tất nhiên, không thể cùng lúc xúc tiến đổi mới sáng tạo một cách dàn trải. Trước hết cần tập trung cho những lĩnh vực có giá trị gia tăng cao, có hàm lượng tri thức lớn”, ông Đức nhấn mạnh kiến nghị.

Cổ vũ cho startups: Cần lắm “cỗ máy” tài chính công

Trong khi đó, GS.TS Lê Hoài Quốc, Trưởng Ban Quản lý Khu Công nghệ cao TPHCM (SHTP), cho hay dù nhiều dự án tại đây được hỗ trợ cơ sở vật chất ban đầu (văn phòng, hạ tầng viễn thông…), được kết nối gọi vốn từ các quỹ đầu tư thông qua các mô hình không gian sáng tạo hay Chương trình hỗ trợ startups thương mại hóa sản phẩm công nghệ cao nhưng rõ ràng vẫn còn đó nhu cầu cần được ủng hộ rất lớn trên mọi phương diện của lực lượng doanh nghiệp khởi nghiệp trong lĩnh vực này. Bởi giới hạn hỗ trợ startups tiếp cận công cụ, vật tư, phương tiện của SHTP mới chỉ dừng lại ở khả năng đón nhận vài chục người tới làm việc mỗi ngày. Hay ước tính chỉ mới khoảng 17 doanh nghiệp nhận được vốn hỗ trợ nhất định từ ngân sách trong Chương trình trên đây.

Vị quản lý đồng thời cũng là nhà khoa học cho rằng nhiều nước phát triển đã có thiết chế như các viện nghiên cứu công nghệ - công nghiệp do ngân sách đầu tư để cổ vũ cho các nghiên cứu hoặc startups từ lúc phôi thai tới lúc thực sự có thể “tung cánh”. “Khu Công nghệ cao TPHCM đang thực hiện thí điểm vai trò này, nhưng nếu chỉ dựa vào nỗ lực tự thân như hiện nay thì về lâu dài cũng chưa phải là con đường phát triển bền vững. Cần có chính sách thành lập những tổ chức như vậy để phát triển khoa học công nghệ cho doanh nghiệp nói chung và startups nói riêng”, vị giáo sư nêu thêm kiến giải trước thực tế hầu hết các các vườn ươm đang gặp hạn chế về nguồn lực, tài chính và cơ sở vật chất.

Đồng quan điểm cần có sự ủng hộ toàn diện cho lực lượng doanh nghiệp kế cận với sản phẩm, công nghệ và mô hình kinh doanh sáng tạo, bà Trương Lý Hoàng Phi, Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ Thanh niên khởi nghiệp (BSSC) thuộc Thành Đoàn TPHCM cũng cho rằng dù chính sách và ngân sách luôn dành phần nhất định cho startups nhưng vẫn chưa đủ lớn để tạo nên sự sinh sôi cho hệ sinh thái khởi nghiệp.

Người dẫn dắt BSSC cũng khẩn thiết kiến nghị TPHCM cần đứng ra “đỡ đầu” cho một số startups có giải pháp mới. “Vì thị trường nói chung vẫn e dè với sản phẩm và dịch vụ của startups chưa có thương hiệu lớn nên cần có cơ chế khuyến khích chính các cơ quan nhà nước mua sản phẩm của những đối tượng này nhiều hơn”.

Không chỉ nêu nguyện vọng về một thị trường công để ủng hộ startups trong buổi “bình minh” khởi nghiệp, người đại diện BSSC còn cho rằng chính quyền cần có chính sách khuyến khích các doanh nghiệp và tập đoàn lớn tạo ra các hệ sinh thái lôi kéo nhiều doanh nghiệp vệ tinh tham gia, trong đó có startups. Bởi “hiện nay ở Việt Nam, các doanh nghiệp khởi nghiệp vẫn rất ‘cô đơn’. Trước làn sóng chuyển mình của startups, hầu hết doanh nghiệp lớn dường như vẫn đứng ngoài cuộc”, bà Phi nhận xét.

“Nuôi sống” đổi mới sáng tạo: Phải có văn hóa phản biện

Chủ trì cuộc “Hội nghị Diên Hồng” để chắp cánh cho TPHCM, Bí thư Thành ủy Nguyễn Thiện Nhân đã khẳng định “trong cơ chế kinh tế thị trường, không sáng tạo thì ta mãi chỉ là người làm thuê, chờ người khác dẫn dắt mình đi”. Do đó, từng chính sách từ cấp Thành phố tới đây đều sẽ gắn với các yêu cầu và tiêu chí về đổi mới sáng tạo.

Ông Nhân cũng cho rằng một trong những điều quan trọng “nuôi sống” tinh thần đổi mới sáng tạo là văn hóa phản biện. “Để có sáng tạo hiệu quả thì phải tạo bầu không khí để mỗi công chức, mỗi người dân đều có quyền chất vấn rằng: ‘Việc này có thể làm khác được không? Tại sao phải làm thế này?’ Và họ được quyền yêu cầu thay đổi”, vị Bí thư TPHCM nói rõ quan điểm cần phải được xây dựng cho bầu không khí quản lý nhà nước và cách thức ứng xử với người dân, doanh nghiệp.

Nhà lãnh đạo này cũng khuyến nghị các sở, ngành: “phải biết chấp nhận có thể sẽ thất bại, qua đó mới trưởng thành. Nếu giao nhiệm vụ mà cứ lúc nào cũng muốn phải thành công thì chắc chắn là không dám làm rồi, mà không làm tức là đã thất bại rồi”.

Bí thư Nguyễn Thiện Nhân cũng thể hiện sự tâm đắc với nhiều đề xuất về đãi ngộ xứng đáng cho người tài. “Đúng là phải làm sao có cơ chế thu nhập để đời sống những người tiên phong sáng tạo được tốt hơn, làm sao để nỗ lực của họ được ghi nhận, tưởng thưởng và tuyên dương”. Chủ trương thu hút doanh nghiệp đổi mới sáng tạo từ các nước khác tìm tới Việt Nam để tạo “sân chơi” cọ xát hơn cho startups trong nước cũng được xem là kiến nghị tốt.

Phương Hiền